Huidkanker

Wat is huidkanker?

Huidkanker is een verzamelnaam voor kankers die in elk type huidcel voorkomen. Verschillende soorten huidkanker zien er anders uit en groeien op verschillende manieren.

Kanker die zich in andere organen ontwikkelt, kan ook uitzaaien en zogenaamde uitzaaiingen (dochtertumoren) in de huid doen ontstaan. Dat heet geen huidkanker, maar wordt genoemd naar de moedertumor, de plaats waar de kanker is beginnen te groeien.

Soorten huidkanker

De meest voorkomende vorm van huidkanker is basaalcelcarcinoom en de op één na meest voorkomende is plaveiselcelcarcinoom.

Basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom zijn dan wel huidkankers, maar hebben slechts een zeer kleine kans op uitzaaiing. Wanneer het letsel volledig verwijderd wordt, is er eigenlijk geen risico meer op ziekteprogressie. Ze hebben daarom ook een zeer laag risico op overlijden.

De ernstigste vorm van huidkanker heet kwaadaardig melanoom. Het melanoom heeft meer risico op uitzaaiing als het niet tijdig verwijderd wordt, en kan soms dodelijk zijn.

Hoe herken je huidkanker?

Huidkanker uit zich meestal in een verandering van de huid. Let op veranderingen in de kleur, de vorm of het gevoel van de huid.

Huidkanker kan er verschillend uitzien, afhankelijk van het type kanker:

• Basaalcelcarcinoom ziet er vaak uit als een witte of roze vlek, een schilferig eczeem, een bult/wrat of een niet genezend wondje. Op een donkere huid kan basaalcelcarcinoom er vaak uitzien als een donkere, gepigmenteerde plek die enigszins doorschijnend is.
• Plaveiselcelcarcinoom verschijnt meestal als een huidkleurig of rood bultje of plekje op de huid, vaak bedekt met schilfers en/of zweertjes of een niet genezend wondje.
• Kwaadaardig melanoom kan ontstaan uit een abnormale moedervlek die vaak groter is dan vijf millimeter en gekenmerkt wordt door een onregelmatige vorm en/of kleur. Let op moedervlekken die van vorm, kleur en/of grootte veranderen.

Wat zijn de symptomen van huidkanker?

De symptomen van huidkanker kunnen verschillen afhankelijk van het type kanker. Het meest voorkomende symptoom is echter dat de huid op de een of andere manier is veranderd. De huid voelt bijvoorbeeld anders aan of ziet er anders uit dan voorheen.

Huidveranderingen die kanker kunnen veroorzaken zijn bijvoorbeeld:

• een nieuwe knobbel of wrat
• een nieuw vlekje van eender welke kleur, bijvoorbeeld huidkleurig, wit, roze, rood, bruin, blauw, zwart, veelkleurig, enz.
• een rode, schilferige plek die op eczeem kan lijken
• een oude moedervlek die van vorm, kleur of omgang is veranderd of anders aanvoelt
• een wondje dat ondanks goede verzorging niet geneest

Kanker in de vorm van knobbels, vlekken en moedervlekken kan onder andere hard, zacht of schilferig zijn. Ze kunnen gevoelig aanvoelen, pijnlijk zijn of bedekt met harde schubben, jeuken of bloeden.

Afhankelijk van het soort kanker kan de huidverandering langzaam of zeer snel groeien. Huidkanker komt vaker voor op delen van de huid die vaker in contact komen met de zon, maar kan overal op het lichaam voorkomen.

Wat is de oorzaak van huidkanker?

De uv-straling van de zon is de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van huidkanker. Het risico op sommige vormen van huidkanker, zoals basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom, neemt toe als je veel tijd in de zon doorbrengt, zelfs als je niet verbrandt. Kwaadaardig melanoom treft vooral mensen die herhaaldelijk verbrand werden door de zon, vooral in hun jeugd.

Andere bekende risicofactoren van huidkanker zijn:

• een blanke huid en blond of rood haar (omdat je een huidtype hebt dat minder beschermd is tegen de zon)
• toenemende leeftijd
• erfelijke factoren: het risico neemt toe als een familielid huidkanker heeft gehad
• geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken, omdat dit het voor het lichaam moeilijker maakt celschade te herstellen
• een voorgeschiedenis van huidkanker
• eerdere behandeling met bestraling of chemotherapie
• veel moedervlekken met een onregelmatige vorm en kleur

Net als andere vormen van kanker kan huidkanker niet van de ene op de andere persoon worden overgedragen.

Wat kun je zelf doen?

Hier zijn enkele dingen die je kunt doen om je risico op huidkanker te verminderen:

• Controleer je huid regelmatig. Let op veranderingen in de kleur, de vorm en het gevoel van je huid. Zoek medische hulp als je twijfelt in plaats van te lang te wachten. Als je een huidtype hebt met veel moedervlekken, is een regelmatig nazicht van de huid aangewezen bij je huisarts of dermatoloog.
• Gebruik zonnebrandcrème en vermijd sterk zonlicht. Hoewel huidkanker op jonge leeftijd niet vaak voorkomt, is het heel belangrijk om jezelf tegen de zon te beschermen. Vermijd ook het gebruik van een zonnebank.

Wanneer moet je je laten behandelen?

Laat je behandelen als je denkt dat je een vorm van huidkanker hebt.

Laat je zo snel mogelijk behandelen als je een huidlaesie hebt die snel groeit, omhoogkomt of bloedt, ongeacht de kleur.

Hoe kan Doktr je helpen?

Via de Doktr-app spreek je snel met een erkende huisarts via video, zonder afspraak. De huisartsen kunnen je helpen met begeleiding en beoordeling van de symptomen. Indien nodig kunnen ze je doorverwijzen voor verder onderzoek en eventuele behandeling.

Krijg snel hulp in de Doktr-app

Veelgestelde vragen

• Waar op het lichaam krijg je het vaakst huidkanker?

  Huidkanker komt over het algemeen het meest voor op de lichaamsdelen die het meest met de zon in aanraking komen.

  Basaalcelcarcinoom komt vooral voor in het gezicht of op het bovenste deel van de borst of de rug. Plaveiselcelcarcinoom komt meestal voor in het gezicht, op de onderarmen, de bovenkant van de handen en de onderbenen. Kwaadaardig melanoom komt het meest voor op de rug, borst en benen.

  Bij mensen met een donkere huidskleur komt huidkanker het meest voor op plaatsen die niet aan de zon worden blootgesteld, zoals voetzolen, handpalmen, liezen of slijmvliezen.

• Hoe kun je huidkanker behandelen?

  De behandeling die je krijgt, hangt af van het soort huidkanker dat je hebt, waar op je lichaam de kanker groeit, hoe groot de kanker is en of de kanker is uitgezaaid naar andere delen van je lichaam.

  Zelfs als de kanker klein is, is het heel belangrijk om de kanker te verwijderen of te vernietigen zodat hij niet verder groeit. Onbehandelde huidkanker kan de omliggende huid beschadigen en in het ergste geval uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

  Huidkanker die niet is uitgezaaid kan op een van de volgende manieren worden verwijderd:

  • Immuunversterkende zalf kan soms worden gebruikt voor oppervlakkige huidkanker. Deze zalf stimuleert het lichaamseigen immuunsysteem om de kanker te bestrijden.
  • Fotodynamische therapie (FDT) is een behandeling waarbij afwijkende huidvlekjes worden ingesmeerd met een zalf die de kankercellen gevoelig maakt voor licht, en vervolgens drie uur later worden blootgesteld aan een speciaal licht dat de kankercellen doodt. De lichtbehandeling zelf duurt slechts 8-10 minuten, maar kan pijnlijk zijn. De behandeling moet mogelijk verschillende keren worden herhaald, vaak om de twee weken.
  • Het wegschrapen en branden gebeurt onder plaatselijke verdoving. De dermatoloog schraapt eerst de afwijkende huidvlekjes weg en gebruikt vervolgens een elektrisch instrument om eventuele kankerresten weg te branden. Vervolgens wordt het verwijderde letsel onderzocht.
  • Bij bevriezing of cryotherapie doodt de dermatoloog de kankercellen door vloeibare stikstof op de huidtumor te spuiten. Soms wordt eerst een schraapbehandeling uitgevoerd als de tumor groot is.
  • Bij een operatie snijdt de dermatoloog het huidletsel weg, nadat hij je plaatselijk heeft verdoofd. De wond kan meestal meteen worden gehecht, maar als er een groot stuk huid is verwijderd, kan een huidtransplantatie nodig zijn om de wond af te dekken. De huidverandering wordt vervolgens onder een microscoop onderzocht om er zeker van te zijn dat alle kanker verwijderd is.
  • Soms worden kleine doses radiotherapie gebruikt om de kankercellen te doden of te beschadigen zodat ze zich niet meer kunnen delen.

  Als het vermoeden bestaat dat de kanker is uitgezaaid, wordt meestal een operatie uitgevoerd om de tumor te verwijderen. Meer onderzoeken en soms meer operaties kunnen nodig zijn om ervoor te zorgen dat er geen kanker achterblijft.

  Hieronder volgen enkele voorbeelden van dergelijke onderzoeken en operaties:

  • Uitgebreide excisie. Hierbij wordt een nieuwe operatie uitgevoerd in het gebied waar de kanker al is verwijderd, waarbij de chirurg meer van het gezonde weefsel wegsnijdt rond het gebied waar de kanker zich bevond.
  • Operatie van de schildwachtklier. De lymfeklier die als eerste wordt bereikt door kankercellen die zich door het lichaam verspreiden, wordt de schildwachtklier genoemd en wordt vaak verwijderd tijdens een uitgebreide excisie. De klier wordt dan onderzocht om te zien of de kanker zich daar al dan niet heeft uitgezaaid.
  • Lymfeklieroperatie. Als uit de schildwachtklieroperatie blijkt dat de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren, wordt een operatie uitgevoerd om meer lymfeklieren te verwijderen.
  • Een PET-scan en gecomputeriseerde tomografie (CT-scan) worden uitgevoerd om na te gaan of de kanker is uitgezaaid naar andere delen van het lichaam. ‘PET’ staat voor ‘positron emissie tomografie’ en houdt in dat eerst een soort glucose gekoppeld aan een radioactieve stof rechtstreeks in de bloedbaan wordt geïnjecteerd. De lichaamscellen nemen de radioactief gemerkte glucose op alsof het gewone glucose is. Met behulp van röntgenstralen kunnen kankercellen vervolgens zichtbaar worden gemaakt, waar ze zich ook in het lichaam bevinden, omdat kankercellen meer glucose nodig hebben dan normale cellen en daarom meer radioactiviteit afgeven.

  Voor uitgezaaide kanker is vaak een aanvullende behandeling nodig:

  • Cytostatica: celgroeiremmende geneesmiddelen die kankercellen doden of hun groei afremmen. Er bestaan veel verschillende cytostatica en ze kunnen alleen of in combinatie worden gegeven.
  • Immunotherapie: geneesmiddelen die het lichaamseigen immuunsysteem beter in staat stellen kankercellen te bestrijden.
  • Gerichte therapie: geneesmiddelen die bepaalde soorten kankercellen aanvallen.

  Chemotherapie, immunotherapie en gerichte therapie kunnen alleen of in combinatie worden toegepast. Soms worden kankercellen resistent tegen een bepaald medicijn. Als dit gebeurt, wordt dat medicijn veranderd. Je kunt ook geneesmiddelen krijgen om het risico dat de kanker terugkomt te verkleinen.

  Als de kanker naar de huid is uitgezaaid of terugkomt, kan een nieuwe operatie nodig zijn. Als geen enkele behandeling goed genoeg heeft gewerkt, is het mogelijk om deel te nemen aan een proef om nieuwe medicijnen te testen.

  Als de kanker niet kan worden verwijderd, is er palliatieve zorg beschikbaar om de pijn en het ongemak te verlichten en de voortgang van de ziekte te vertragen. Het is mogelijk om met een dergelijke behandeling lang een goed leven te leiden.

  Je kunt ook op andere manieren hulp en steun krijgen, zoals via een psycholoog. Ook de Stichting tegen Kanker of patiëntenverenigingen voor specifieke soorten kanker staan klaar om vragen te beantwoorden. Ze kunnen je ook in contact brengen met anderen die hetzelfde hebben meegemaakt als jij.

Meer lezen

• Zonnebrand
• Prostaatkanker
• Darmkanker