Acne

Wat is acne?

Acne is eigenlijk hetzelfde als puistjes. Door een opeenhoping van talg en dode huidcellen verstopt de opening van de talgklieren.  

Daardoor krijg je zogenaamde mee-eters. Die kunnen ontstoken raken als er bacteriën in de talgklier vastzitten. Een ontstoken talgklier vormt een rode of gele verhoging: een puistje. 

Wat is de oorzaak van acne?

Hormonale acne ontstaat door veranderingen tijdens de puberteit. Die zorgen ervoor dat er extra talg wordt aangemaakt. Samen met huidresten kan het talg dan de opening van de klier verstoppen, waardoor er een mee-eter, ook wel comedo genoemd, ontstaat. 

Tijdens de adolescentie neemt de productie van propionibacterium acnes toe. Als die bacterie de talgklier binnendringt, kan dit een ontsteking veroorzaken en bijdragen tot de vorming van puisten.  

De grootste talgklieren bevinden zich in het aangezicht, op het bovenste deel van de borst, op de rug en op de schouders. Daarom komen puisten op rug, schouders en borst ook het meeste voor, net als puistjes op het voorhoofd. 

Er zijn ook ernstigere vormen van acne, waaronder cystische acne. Dit is in mensentaal een onderhuidse puist. Hier zijn niet de verstopte en ontstoken poriën de oorzaak, maar vormt er zich dieper in de huid een ontsteking. 

De kans om acne te krijgen is deels erfelijk. Bijna alle jongeren tussen 15 en 25 jaar hebben er wel eens last van. Sommigen meer dan anderen. 

Je kunt ook acne krijgen omdat je:

• medicatie gebruikt die cortisone bevat
• medicatie met lithium inneemt
• medicatie met hormonen gebruikt, zoals bepaalde anticonceptiepillen
• werkt in een warme en vochtige omgeving
• vette middelen gebruikt op de huid, zoals zonnecrème en cosmetica

Wat zijn de symptomen van acne?

De meeste bekende vorm van acne is acne vulgaris. Het komt meestal voor tijdens de adolescentie en wordt gekenmerkt door:  

• bultjes met een wit of zwart kopje (comedonen)
• rode bultjes (papels) met uiteindelijk vaak een geel kopje (pustel)
• lokalisatie in het gezicht, soms op de borst, rug en schouders
• meestal genezing zonder littekens

Ernstige acne kan ook leiden tot: 

• grote pijnlijke knobbels
• holle cysten die dieper in de huid dringen
• zwelling en pijn
• littekens nadat de uitslag genezen is

Acne kan ook sociale en psychologische gevolgen hebben en leiden tot depressie, sociale uitsluiting en angst.

Wat kun je zelf doen tegen acne?

Om acne te behandelen, kun je deze drie stappen een of twee keer per dag doorlopen: 

• Was je huid met lauw water, eventueel met een milde zeep, en dep vervolgens voorzichtig droog. Meer dan twee keer per dag wassen helpt niet, aangezien puisten niet te wijten zijn aan een onzuivere huid. 
• In de supermarkt of apotheek vind je verschillende reinigingsmiddelen voor de huid, specifiek tegen acne. Deze openen de poriën van het gezicht, zodat de talgklieren minder snel verstopt raken, of hebben een antibacteriële werking om ontsteking tegen te gaan. Daardoor raken de talgklieren minder snel verstopt.  
• Wanneer dit onvoldoende helpt, zijn er vrij te verkrijgen middelen in de apotheek die benzoylperoxide bevatten. Dit is een bacteriedodende stof die inwerkt op de acnebacterie. Benzoylperoxide doet de huid ook schilferen, wat betekent dat er minder huidresten achterblijven die de talgklieren kunnen verstoppen. Vraag gerust advies aan een dokter wanneer je twijfelt om dit middel te gebruiken. 
• Hydrateer de huid zodat deze niet uitdroogt, maar vermijd vette crèmes en oliën. Die verstoppen de talgklieren en kunnen het probleem verergeren. 

Volg eventueel ook deze tips tegen puistjes: 

• Zonnen helpt niet tegen puisten. Zonlicht kan eventueel de ontsteking tijdelijk onderdrukken, maar vaak komen de puisten later meer uitgesproken terug. 
• Het is niet bewezen dat de consumptie van bepaalde voedingsmiddelen acne kan beïnvloeden. 
• Wees voorzichtig met make-up, want deze kan de huid irriteren. Vermijd ook make-up die vette oliën of andere vetten bevat.

Wat is de beste behandeling voor acne?

Het doel van de behandeling is om het ongemak te verlichten en het risico op littekens te verkleinen. Wat doen tegen puisten die onvoldoende verbeteren met de vrij verkrijgbare middelen? Bij ernstige acne kun je medicijnen laten voorschrijven. 

Er zijn verschillende soorten middelen en medicatie tegen puisten. Welk middel je krijgt voorgeschreven, hangt af van het type acne, waar op je lichaam het voorkomt en hoe wijdverspreid het is. Een ander belangrijk aspect is hoe het je mentaal beïnvloedt. Het is niet ongebruikelijk dat jij en je dokter verschillende behandelingen moeten proberen om erachter te komen wat voor jou werkt. 

Acne wordt meestal behandeld in de volgende stappen: 

• Puisten worden voornamelijk lokaal behandeld met crème of gel die op de huid wordt aangebracht. Deze middelen bevatten retinoïnezuur, adapaleen of benzoylperoxide. Je kunt ook combinatieproducten proberen. Retinoïnezuur mag je echter niet gebruiken tijdens de zwangerschap of borstvoeding. Lokale middelen volstaan meestal om milde acne met alleen comedonen te behandelen. 
• Wanneer crèmes of gels niet helpen, worden soms tabletten met een antibioticum gebruikt, steeds in combinatie met lokale behandeling. 
• Bij vrouwen kan de dokter ook een hormonale behandeling voorstellen. Vrouwen die een gewone anticonceptiepil nemen, hebben vaak veel minder last van puisten. 
• Als het bovenstaande niet helpt of als je een bepaald type ernstige acne hebt (nodulocystische acne), kan het aangewezen zijn een dermatoloog te raadplegen, die zal beoordelen of je in aanmerking komt voor isotretinoïnetabletten. Dit is een zeer doeltreffend middel tegen acne, maar kan ook enkele bijwerkingen hebben, waarvoor opvolging bij een dokter noodzakelijk is. 

Deze lokale middelen en tabletten gaan acne op verschillende manieren tegen: 

• Lokale middelen doen de huid afschilferen, zodat er minder huidresten achterblijven die de talgklieren kunnen verstoppen. 
• Sommige middelen, voornamelijk isotretinoïne, verminderen de talgproductie zodat de talgklieren niet verstopt raken. 
• De meeste middelen verminderen ook ontstekingen, onder meer door een antibacteriële werking. 

Wanneer moet je hulp zoeken?

Zoek hulp als je: 

• een uitgebreide vorm van acne hebt
• grote pijnlijke knobbeltjes hebt
• littekens krijgt door de acne
• je slecht of onzeker voelt over je puistjes 
• al meer dan zes weken vrij verkrijgbare medicijnen gebruikt zonder beterschap

Hoe kan Doktr je helpen?

Via de Doktr-app spreek je snel met een erkende huisarts via video, zonder afspraak. De huisarts kan je helpen bij het beoordelen van de symptomen, je advies geven en een correcte behandeling voorschrijven.

Krijg snel hulp in de Doktr-app

Veelgestelde vragen

• Hoe behandel je littekens van acne?

  Acne geneest meestal zonder blijvende letsels, maar in sommige gevallen kan het littekens achterlaten. Littekens die na een jaar niet verdwenen zijn, kunnen behandeld worden door een plastisch chirurg of gespecialiseerde dermatoloog. Alvorens de littekens te behandelen moet je een jaar wachten, zodat de huid volledig is genezen. 

  Naast het feit dat littekens esthetisch storend kunnen zijn, zijn ze ook gevoelig voor zonlicht. Zoek daarom snel behandeling voor je acne als vrij verkrijgbare medicijnen niet helpen, zodat je geen littekens krijgt. 

• Welke soorten acne bestaan er?

  • Acne neonatorum of baby-acne (zie hieronder)
  • Acne vulgaris of hormonale acne (zie hieronder)
  • Acne conglobata. Dit is een ernstige vorm, die voornamelijk bij mannen voorkomt en vaak lang na het twintigste jaar blijft bestaan. De ontstekingen verlopen veel heviger dan bij gewone acne (acne vulgaris). De schouders, rug en borst zijn in het algemeen erger getroffen dan het gezicht. Kenmerkend zijn de dubbelcomedonen, grote onderhuidse knobbels en abcessen (met pus gevulde holtes), die wanneer ze uiteindelijk genezen ontsierende littekens achterlaten.
  • Acne ectopica/inversa. Dit is een variant van acne die zich voordoet op ongewone plaatsen, zoals de oksels, liezen en billen, en zeer ernstig kan zijn. De steeds terugkerende ontstekingen en abcessen kunnen de patiënt veel ongemak bezorgen. Deze vorm van acne komt meestal voor na het twintigste levensjaar, met name bij rokers.
  • Acne excoriata. Sommige mensen met acne, veelal jonge vrouwen met geringe acne, kunnen zo geobsedeerd raken door de huidaandoening dat iedere pukkel wordt opengekrabd of uitgeknepen. Daardoor wordt de ontsteking alleen maar erger en ontstaat littekenvorming.
  • Acne tarda. Acne die ontstaat na de leeftijd van 25 jaar (late-onset acne) of acne die blijft bestaan op volwassen leeftijd (postadolescente acne).
  • (Acne) rosacea. Deze vorm van acne wordt vaak verward met acne vulgaris. De vier belangrijkste kenmerken zijn roodheid, kleine uitgezette bloedvaatjes (couperose), bultjes (papels) en acne-achtige puistjes (pustels), maar zonder comedonen (mee-eters). De typisch aangetaste zone is het centrale deel van het gezicht: neus, wangen, voorhoofd en kin. Rosacea zien we meestal bij mensen met een licht huidtype. Naar schatting komt het voor bij 1 tot 10% van de bevolkingsgroep tussen de 30 en 50 jaar. Vrouwen worden vaker getroffen dan mannen. De precieze oorzaak is onbekend, maar erfelijkheid lijkt een rol te spelen. Ook is er soms verergering door externe factoren (warme dranken, zonlicht, gebruik van cortisone, alcohol, …).
• Wat is baby-acne en wat kun je eraan doen?

  Baby-acne (acne neonatorum) is een huiduitslag gekenmerkt door roodheid, kleine zwellingen, puistjes en bultjes op de huid, en ontstaat enkele weken na de geboorte. De uitslag komt voornamelijk voor op het hoofd (voorhoofd en wangen) en verdwijnt vanzelf na enkele (1-3) maanden, zonder littekens achter te laten. De oorzaak is niet precies bekend, maar is vermoedelijk hormonaal.

  Acne bij een kind kan ook later ontstaan (acne infantum, bij kinderen tussen 6 maanden en 2 jaar). Neem in dat geval contact op met je huisarts.

• Wat is hormonale acne?

  Acne (vulgaris) betekent jeugdpuistjes. De puistjes zitten in het gezicht, op de rug, borst of schouders. De huid bevat kliertjes die talg (een soort olie) aanmaken om de huid te beschermen tegen uitdroging. Als deze kliertjes verstopt of ontstoken raken, ontstaan er puistjes.

  De aandoening begint typisch in de puberteit onder invloed van hormonale veranderingen. Er wordt dan meer talg aangemaakt, de opperhuid wordt dikker, kliertjes raken verstopt, mee-eters ontstaan en kunnen gaan ontsteken. Vaak is er bijbesmetting door bacteriën.

  Bijna iedereen krijgt in de puberteit wel te maken met acne, de een meer dan de ander.

• Wat is het verschil tussen een puist en een steenpuist?

  Een puist wordt veroorzaakt door een ontsteking van een talgkliertje. Talgkliertjes bevinden zich rond haartjes, maar ook op de niet behaarde huid, waar ze hun talg direct naar buiten afgeven. Vaak is er ook bijbesmetting door bacteriën.

  Een steenpuist daarentegen is een ontsteking van een haarzakje, dat onder andere ook talgkliertjes bevat, diep in je huid. De ontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie. Deze bacterie leeft vaak op de huid en in de neus, zonder dat dit problemen geeft. Steenpuisten komen vooral voor op plekken met veel wrijving of zweet, zoals de oksels, de lies, de billen, de nek, het gezicht en de neus.

  Een steenpuist kan hard, groot en pijnlijk worden. Midden in de bult verschijnt een bolletje met gele pus. Je kunt ook een zwart puntje zien. Dit zijn dode cellen. Vaak gaat de puist binnen de week spontaan open en komt de pus er vanzelf uit. Nadien geneest de huid.

  De kans dat je ziek wordt, is klein. Toch kan een ontsteking soms ernstig worden (een abces) of kun je koorts krijgen. Dan ga je het best langs bij je huisarts. Heb je een vergrote kans op ziekte (door gedaalde afweer, voorgeschiedenis van endocarditis), heb je een kunsthartklep of kunstgewricht of betreft het een steenpuist in het gezicht, neem dan meteen contact op met een huisarts.

• Mag je puisten zelf uitknijpen?

  Puistjes verwijderen doe je best niet door ze uit te knijpen. Dit kan de talgklier beschadigen, waardoor de ontsteking verergert. Als je in een ontstoken papel of pustel steekt of snijdt, vergroot je ook het risico op littekens.  

  Mee-eters met een zwart puntje kun je eventueel wel zachtjes uitdrukken met de zijkant van je vingers. Zorg dan dat je handen proper zijn. 

• Krijg je van zonnecrème puistjes?

  Het gebruik van zonnecrème is altijd en voor iedereen belangrijk om de huid te beschermen tegen het risico op huidkanker. Sommige vormen van acne ontstaan echter wel door uitwendige factoren.

  Meestal gaat het dan om contact met stoffen die de talgklieren verstoppen, zoals bepaalde cosmetica. Kies daarom voor cosmetica en zonnecrème die bij je passen en reinig de huid ’s avonds grondig. De apotheker kan advies geven over de juiste producten.

• Helpt de pil tegen puisten en acne?

  De anticonceptiepil kan acne helpen te verminderen. Ze wordt soms aangeraden als je ook een voorbehoedmiddel nodig hebt. Het maakt hiervoor niet uit welke anticonceptiepil je gebruikt. Het effect wordt meestal na 3 tot 4 maanden zichtbaar.

• Waarom krijg je puisten op je rug?

  Op sommige plaatsen zijn de poriën in de huid groter en zijn er ook grotere talgklieren. Grotere poriën vind je in het gezicht en op voorhoofd, borst, rug, nek en schouders. Daarom krijg je ook gemakkelijker acne op deze plaatsen. 

Meer lezen

• Rosacea
• Schurft (scabiës)
• Netelroos (urticaria)