Angst

Wat is angst?

Angst is een sterk gevoel van zorgen dat je hele leven overneemt en beïnvloedt. Angst kan voor verschillende mensen verschillend aanvoelen, maar vaak uit het zich lichamelijk minstens zo sterk als mentaal.

Angst kan verschillende vormen aannemen, zoals angst voor de dood, sociale angst, of zelfs een specifieke angst voor lange woorden.

Wat zijn symptomen van angst?

Ernstige zorgen en angst kunnen zowel lichamelijke als mentale symptomen veroorzaken, zoals:

• Hartkloppingen
• Duizeligheid
• Zweten
• Beven
• Maagpijn
• Droogheid in de mond
• Druk op de borst
• Slapeloosheid
• Prikkelbaarheid
• Rusteloosheid
• Vermoeidheid

Angstsymptomen kunnen plotseling opkomen, wat bekend staat als paniek of paniekaanvallen. Deze symptomen kunnen zo sterk zijn dat het voelt als een hartaanval, of dat je gaat sterven. De symptomen kunnen ook mild beginnen en dan sterker worden.

Angstsymptomen komen echter niet altijd intens en plots op zoals bij paniekaanvallen. Ze kunnen ook subtiel en aanhoudend zijn, zoals bij een gegeneraliseerde angststoornis.

Wat is de oorzaak van angst?

Angst wordt veroorzaakt door reacties in het zenuwstelsel die je niet onder controle hebt. De reactie is automatisch en kan door veel dingen worden uitgelokt, zoals iets wat je hebt gedaan en waar je je voor schaamt, gedachten aan je eigen eisen waaraan je niet voldoet, of iets dat je herinnert aan een trauma uit het verleden. Angst ontstaat vaak door een combinatie van biologische, psychologische en omgevingsfactoren.

Maar net zo vaak ontstaan symptomen zonder duidelijke oorzaak, of door gedachten en gevoelens die je niet kunt verklaren. Angst kan ook een teken zijn van een lichamelijke ziekte. Daarom kan het nuttig zijn de hulp van je huisarts in te roepen bij het beoordelen van de symptomen, zodat je de juiste behandeling kunt krijgen. Het is normaal om symptomen van angst te ervaren en voor de meeste mensen gaat de reactie binnen een paar minuten over, terwijl die bij anderen langer aanhoudt.

Een belangrijk stukje van de puzzel bij het begrijpen van angststoornissen is dat de hersenen geen onderscheid maken tussen wat echte gevaren zijn en wat slechts angsten en gedachten aan gevaar zijn. Als je bijvoorbeeld naar een horrorfilm kijkt, voel je misschien dat je hart begint te kloppen en dat je lichaam op scherp staat. Je hersenen triggeren een reactie waardoor je fysiek klaar bent om jezelf te verdedigen, ook al is het maar een film.

Het is vergelijkbaar met wat er gebeurt bij angst. Je hele lichaam wordt geactiveerd en is klaar om te vechten tegen een externe bedreiging zonder dat het nodig is. Als zo'n reactie plotseling en zonder controle komt, kan het heel onaangenaam en beangstigend aanvoelen.

Verschillende vormen van angst

Er zijn verschillende soorten angststoornissen. Hier volgen enkele voorbeelden:

• Paniekstoornis: gekenmerkt door herhaalde aanvallen van hevige angst die plotseling opkomen en een angst om opnieuw een angstaanval te krijgen. Deze stoornis gaat vaak gepaard met een voortdurende angst voor nieuwe paniekaanvallen en vermijding van situaties die een aanval zouden kunnen uitlokken.
• Fobieën: intense angsten voor specifieke objecten of situaties, vaak irrationeel, wat je ook zelf realiseert.
• Gegeneraliseerde angststoornis (GAD): een constante bezorgdheid en angst die minstens zes maanden aanhoudt.
• Obsessieve-compulsieve stoornis (OCD): gekenmerkt door obsessieve gedachten met of zonder dwanghandelingen.
• Sociale angststoornis: specifiek gericht op de angst om negatief beoordeeld te worden door anderen in sociale situaties.

Wat kun je zelf doen om angst te overwinnen?

In veel gevallen kan behandeling met psychotherapie en soms zelfs medicatie nodig zijn om ernstige angstproblemen te overwinnen. Dingen waardoor je je in het algemeen beter voelt, kunnen ook helpen. Niet iedereen heeft echter baat bij dezelfde strategieën. Hier zijn enkele voorbeelden:

• Lichamelijke activiteit, vooral die welke je hartslag verhoogt (zoals cardio), vermindert angst en verbetert de slaap.
• Besteed aandacht aan je slaaproutines.
• Probeer alcohol, roken, drugs en grote hoeveelheden cafeïne uit koffie of energiedrankjes te vermijden of te verminderen. Al deze stoffen kunnen angstsymptomen verergeren.
• Ademhalings- en ontspanningsoefeningen kunnen je helpen om je beter te voelen. Er bestaan specifieke ademhalingsoefeningen zoals diepe buikademhaling en mindfulness, die het parasympatische zenuwstelsel activeren, wat het lichaam helpt om te kalmeren.

Zelfzorg is een goede aanvulling om je angsten te overwinnen, maar bij ernstige angststoornissen is professionele hulp meestal noodzakelijk.

Behandeling van angst

Het doel van de behandeling is om de symptomen en de impact van de ziekte op je leven te verminderen. Het komt vaak voor dat mensen met angst dingen gaan vermijden die symptomen kunnen veroorzaken. Omdat symptomen zich in veel verschillende situaties kunnen voordoen, kan vermijdingsgedrag je hele leven beïnvloeden. Het verergert ook de angst.

Een belangrijk onderdeel van elke angstbehandeling is daarom het bieden van kennis, advies en ondersteuning. Je hebt kennis nodig om te begrijpen wat angst is, hoe het voelt en wat je kunt doen om je symptomen onder controle te houden.

Voor sommige mensen werkt psychotherapie goed als behandeling. Een vorm van therapie die vaak heilzaam is bij angst is CGT, cognitieve gedragstherapie. Niet alle vormen van therapie werken echter voor iedereen; ze moeten daarom individueel afgestemd worden. Soms zijn combinaties van verschillende behandelingen nodig. Medicatie kan ook een optie zijn, maar alleen wanneer voorgeschreven en zorgvuldig begeleid door een arts.

Hoe kan Doktr je helpen?

Via de Doktr-app spreek je snel via video met een erkende huisarts of psycholoog, zonder lange wachttijden. Een psycholoog kan je helpen bij het begrijpen van de oorzaken van je angst, het aanleren van copingstrategieën en het behandelen van angststoornissen.

Krijg snel hulp in de Doktr-app

Veelgestelde vragen

Hier vind je een aantal korte vragen en antwoorden over angst.

• Waarom krijgen mensen paniekaanvallen?

  Er is geen duidelijke verklaring of eenvoudig antwoord op de vraag waarom sommige mensen een paniekaanval krijgen. Genetische aanleg, stress en traumatische ervaringen dragen vaak bij aan de gevoeligheid voor paniek. Mensen met paniekaanvallen hebben vaak ook een overactief alarmsysteem, waardoor het lichaam reageert op niet-bedreigende situaties alsof ze gevaarlijk zijn.

  Er zijn factoren die het risico op het ontwikkelen van een paniekstoornis kunnen verhogen, zoals:

  • Lichamelijke of emotionele mishandeling in de kindertijd
  • Erfelijkheid, andere familieleden die een paniekstoornis hebben
  • Ingrijpende stressvolle gebeurtenissen in het leven, zoals een ernstige ziekte of overlijden
  • Grote veranderingen in je leven, zoals een scheiding of werkloosheid
  • Een trauma hebben meegemaakt, zoals een ongeluk of seksueel misbruik
  • Roken en het consumeren van grote hoeveelheden cafeïne

Meer lezen

• Faalangst
• Impostersyndroom
• Constipatie