IJzertekort

Wat is ijzertekort?

Het lichaam heeft ijzer nodig voor de aanmaak van hemoglobine (Hb), het eiwit dat zuurstof opneemt uit de lucht die we inademen en door het lichaam vervoert. Het lichaam slaat normaal gezien een extra voorraad ijzer op in de lever, de milt en het beenmerg, voor bijvoorbeeld het geval van een bloeding.

Als het lichaam zijn ijzerreserves opgebruikt heeft en niet genoeg Hb kan aanmaken, daalt het hemoglobinegehalte in het bloed. Dit staat bekend als ijzergebreksanemie, een vorm van bloedarmoede die wordt veroorzaakt door een tekort aan ijzer.

IJzergebrek is over het algemeen goedaardig en gemakkelijk te behandelen.

Wat zijn de oorzaken van ijzertekort?

IJzertekort kan ontstaan door verschillende factoren, zoals:

• zware menstruatie;
• andere soorten bloedingen, zoals epistaxis (bloedneus);
• frequent bloed geven;
• zwangerschap;
• onvoldoende ijzerinname, bijvoorbeeld door een veganistisch dieet of eetstoornissen.

IJzertekort kan ook veroorzaakt worden door allerlei medicatie die de kans op bloedingen verhoogt, zoals bloedverdunners, bepaalde pijnstillers of niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). Deze medicatie kan maagdarmbloedingen veroorzaken, wat kan leiden tot ijzertekort.

Een tekort kan ook het gevolg zijn van een verminderde opname van ijzer in de darmen, bijvoorbeeld door:

• glutenintolerantie (coeliakie);
• darmchirurgie;
• helicobacter pylori-infectie;
• inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa);
• atrofische gastritis (leeftijdsgerelateerde ontsteking van de maag).

Naast darmziekten kunnen ook andere chronische ziekten aan de basis liggen van een ijzertekort, zoals:

• chronisch hartfalen;
• chronisch nierfalen;
• kanker;
• reumatoïde artritis;
• zwaarlijvigheid.

Wat zijn de symptomen van ijzertekort?

Als je bloedarmoede hebt, door ijzertekort of een andere oorzaak, heeft je lichaam meer moeite om de zuurstof uit de lucht die je inademt naar de rest van je lichaam te transporteren. Omdat zuurstof essentieel is voor de meeste lichaamsfuncties, kan bloedarmoede leiden tot uiteenlopende symptomen.

IJzertekort veroorzaakt de volgende symptomen:

• vermoeidheid
• duizeligheid
• bleke huid
• hoofdpijn
• droog haar
• haaruitval
• droge huid
• rustelozebenensyndroom (kriebelend gevoel)
• tinnitus (oorsuizen)
• verminderde mentale en fysieke capaciteiten
• concentratieproblemen
• gevoelens van depressie of angst
• ongewone kortademigheid bij inspanning

Mensen die al lijden aan aderverkalking in de bloedvaten van het hart of de benen kunnen ook pijn op de borst of in de benen ervaren bij inspanning.

Wat kun je zelf doen?

Zorg ervoor dat je ijzerrijke voeding eet, bij voorkeur in combinatie met sinaasappelsap of citrusvruchten, om de ijzeropname te bevorderen.

Er zit veel ijzer in onder andere:

• orgaanvlees en zwarte pens
• vlees
• eieren
• schelpdieren

Behandeling van ijzertekort

IJzertekort kan worden behandeld met ijzersupplementen in verschillende vormen:

• IJzersupplementen in tablet- of druppelvorm zijn het meest courant.
• Als je ernstige bijwerkingen hebt van ijzertabletten, kun je ze vervangen door ijzerinjecties.
• Soms moet er rechtstreeks ijzer aan het bloed worden toegevoegd, bijvoorbeeld als het lichaam moeite heeft om ijzer uit de darmen op te nemen.
• Bij zeer lage waarden en ernstige problemen kan een bloedtransfusie nodig zijn.

IJzersupplementen worden bij voorkeur voor of tussen de maaltijden ingenomen, omdat ze dan het beste worden opgenomen.

Bij sommige mensen geven ijzersupplementen bijwerkingen, vooral in de maag en darmen, zoals misselijkheid, constipatie of diarree. In dat geval kan het raadzaam zijn de tabletten 's avonds in te nemen in plaats van 's ochtends.

Wanneer moet je een arts raadplegen?

Raadpleeg een arts:

• als je denkt dat je bloedarmoede hebt;
• als je je ongewoon kortademig voelt;
• als je je ongewoon moe voelt.

Raadpleeg onmiddelijk een arts:

• in geval van zwarte of bloederige ontlasting;
• in geval van donkere ontlasting die lijkt op koffiegruis, of braken.

Hoe kan Doktr je helpen?

Met de Doktr-app spreek je snel en zonder afspraak via video met een erkende huisarts. De huisarts kan je helpen bij het beoordelen van de symptomen en je advies geven.

Krijg snel hulp in de Doktr-app

Veelgestelde vragen

• Hoe weet je of je ijzertekort hebt?

  IJzertekort kan worden vastgesteld door een bloedafname via een prik in je vinger. Dit noemen we het tellen van de bloedlichaampjes of het meten van de hemoglobine (hb-waarde).

  Als je ijzertekort hebt, kun je je moe en slap voelen, kortademig zijn of last hebben van duizeligheid.

• Wat betekent een laag ferritinegehalte?

  Een laag ferritinegehalte wijst op een kleine hoeveelheid ferritine in het bloed, wat vaak een teken is van ijzertekort. Ferritine is een eiwit dat ijzer opslaat in de cellen en dit mineraal op een gecontroleerde manier afgeeft.

  Een laag ferritinegehalte kan erop wijzen dat de ijzerreserves van het lichaam uitgeput zijn, nog vóór het hemoglobinegehalte daalt.

• Wat wordt bedoeld met ernstige anemie?

  Ernstige anemie is een medische aandoening die gekenmerkt wordt door een drastische vermindering van het aantal rode bloedcellen of hemoglobine in het bloed.

• Bij welke ijzerwaarde moet ik me zorgen maken?

  Een laag ferritinegehalte van minder dan 30 mg/l is over het algemeen een teken van ijzertekort.

Meer lezen

• Diabetes
• Haaruitval (alopecia)
• Migraine