Stress

Stress is een natuurlijke reactie van je lichaam op situaties die als bedreigend of veeleisend worden ervaren. Het kan ontstaan bij een te hoge werklast, interpersoonlijke conflicten, financiële zorgen, enz.

Wat is stress?

Stress is een reactie van het lichaam op gebeurtenissen en eisen uit de omgeving. Het kan je extra kracht en energie geven in situaties waarin dat nodig is, bijvoorbeeld om optimaal te presteren tijdens een sollicitatiegesprek of wedstrijd. Als deze reactie echter lang aanhoudt zonder dat je kunt recupereren, kan dit nadelige gevolgen hebben voor je lichaam.

Welke soorten stress bestaan er?

Voor een goede stressbeheersing is het vaak nuttig om zowel de externe druk als de manier waarop stress intern wordt ervaren aan te passen. Om te leren omgaan met stress, is het belangrijk te begrijpen wat het is en wat een stressreactie kan triggeren. Er zijn twee grote categorieën van stress: acute stress en chronische stress.

Acute stress

Acute stress is een onmiddellijke en krachtige reactie op een waargenomen bedreiging, een veeleisende situatie of angst. Een sollicitatiegesprek, een wedstrijd, een parachutesprong of te hard rijden zijn voorbeelden van gebeurtenissen die acute stress kunnen veroorzaken.

Acute stress is niet gevaarlijk. Integendeel, je moet er af en toe aan blootgesteld worden. Het belangrijkste is dat je na periodes van stress voldoende tijd hebt om te recupereren en te slapen. In zeldzame gevallen kan acute stress na extreem bedreigende of beangstigende gebeurtenissen blijvende problemen veroorzaken en leiden tot wat een posttraumatische stressstoornis wordt genoemd. De symptomen hiervan kunnen zowel psychisch als fysiek (spanningshoofdpijn, maagklachten, vermoeidheid, enz.) zijn.

Chronische stress

Acute stress kan gunstig zijn in termen van autonomie, energie en motivatie. Men heeft het dan vaak over positieve stress. De situatie wordt echter problematisch wanneer stressfactoren zich opstapelen en de veroorzaakte stress niet verdwijnt.

Langdurige stress kan fysieke symptomen zoals hoofdpijn en slaapproblemen veroorzaken. De reactie op langdurige stress is subtieler dan die op acute stress, maar kan op lange termijn grotere schade aanrichten. Langdurige stress zonder voldoende herstel kan leiden tot het chronisch vermoeidheidssyndroom.

Wat zijn de symptomen van stress?

Langdurige stress kan symptomen veroorzaken in veel verschillende lichaamsdelen. Als je jezelf in verschillende van de onderstaande uitspraken herkent, kan dat een teken zijn dat je je situatie onder ogen moet zien en veranderingen aanbrengen:

Je voelt je 's morgens vaak moe en zwaar, zelfs als je voldoende geslapen hebt.
Je slaapt slecht: je hebt bijvoorbeeld moeite om in te slapen of je wordt te vroeg wakker. Eens je wakker bent, begin je te piekeren.
Je bent prikkelbaar en kunt moeilijk ontspannen.
Je vindt anderen traag en hebt weinig geduld.
Je hersenen werken anders: je hebt bijvoorbeeld meer moeite om dingen te onthouden en je te concentreren.
Je bent sneller geïrriteerd, bijvoorbeeld door kleine zaken die je normaal gezien niet storen.
Je seksuele verlangen is afgenomen en je hebt geen interesse meer in seks.
Je ademt niet goed, maar blijft hangen in een oppervlakkige ademhaling.
Je hebt het gevoel tijd tekort te komen en maakt geen tijd meer om uit te rusten, plezier te maken, sociale contacten te onderhouden of zaken te doen waar je je goed bij voelt.
Je bent vaker verkouden of hebt andere infecties, zoals keelontstekingen of herhaalde urineweginfecties.
Je hebt andere lichamelijke symptomen, zoals hartkloppingen, hoofdpijn of maagklachten.
Je voelt je neerslachtig.
Je hebt het gevoel tekort te schieten, ook al doe je alles wat je kunt.
Je voelt een brok in je keel, een knoop in je maag of andere angstsymptomen.
Je moet meer alcohol drinken dan gebruikelijk om te ontspannen.

Wat te doen tegen stress?

Om stress te leren beheersen, is het nodig eerst na te gaan wat stressreacties triggert en vervolgens strategieën te ontwikkelen om ermee om te gaan. Eén methode bestaat erin een lijst op te stellen van alle situaties, uitdagingen, gedachten en zorgen die een stressreactie uitlokken.

De meeste mensen zien dan dat stress deels wordt veroorzaakt door externe factoren, maar dat stress ook van binnenuit wordt gevoed door gedachten en angsten.

Het probleem erkennen is de eerste stap om het op te lossen. Door je eigen stressoren te identificeren, zowel extern als intern, kun je leren om er beter mee om te gaan. Stressbeheersing houdt in dat je de externe oorzaken van stress uitschakelt en aanpast, maar ook werkt aan de interne oorzaken van stress. Je poolt je gedachten om, trekt negatieve gedachten in twijfel en focust op positievere gedachten.

Dit zijn enkele zaken die je kunt doen om je stress beter te beheersen:

Zoek professionele hulp. In veel gevallen is het nuttig om een psycholoog of psychotherapeut in te schakelen om te leren omgaan met stress van zodra die opduikt. De meeste mensen die ziek worden door stress hebben te laat hulp gezocht.
Beweeg. Lichaamsbeweging verhoogt de weerstand tegen stress. Een gezond lichaam is beter bestand tegen stress en lichaamsbeweging is goed om te recupereren. Lichaamsbeweging helpt je ook om beter te slapen.
Ga op tijd naar bed. Slaap is belangrijk om de hersenen te laten recupereren. Net als lichaamsbeweging helpt slaap je om beter met stress om te gaan.
Identificeer stressfactoren. Noteer de elementen die stress veroorzaken en vraag hulp om ze te wijzigen. Denk na over wat je kunt uitschakelen en veranderen.
Doe ademhalingsoefeningen. De hersenen krijgen signalen van het lichaam. Het is dus gemakkelijker stress los te laten als je diep en lang ademt. Dit kalmeert het hele lichaam. Mindfulness en yoga zijn andere goede manieren om te ontspannen.

Wanneer moet je hulp zoeken?

Bij stresssymptomen moet je hulp zoeken. De meeste mensen die ziek worden door stress zoeken te laat hulp. Vroegtijdige hulp leidt tot een sneller herstel en vermindert op lange termijn het risico op symptomen.

Hoe kan Doktr je helpen?

Via de Doktr-app spreek je snel via video met een erkende huisarts of psycholoog, zonder afspraak. De huisarts kan je helpen bij het beoordelen van je symptomen en je doorverwijzen naar een erkende Franstalige psycholoog (videoconsultatie). De psycholoog kan je een gepersonaliseerde therapie voorstellen.

Krijg snel hulp in de Doktr-app

Veelgestelde vragen

Is het mogelijk om zona te krijgen door stress?
Ja, het is mogelijk om zona te krijgen door stress. Chronische of intense stress kan het immuunsysteem verzwakken, waardoor het varicella-zostervirus (het virus dat waterpokken en zona veroorzaakt) weer actief kan worden. Wanneer het virus weer actief wordt, veroorzaakt het een pijnlijke huiduitslag die typisch is voor zona.
De risicofactoren omvatten ook een hoge leeftijd, bepaalde ziekten en behandelingen die het immuunsysteem verzwakken. Als je symptomen van zona hebt, is het belangrijk om een arts te raadplegen voor een diagnose en een passende behandeling.
Wat is stressuitslag?
Stressuitslag, ook wel stresspuistjes genoemd, is een huidreactie die wordt veroorzaakt door stress. De uitslag neemt vaak de vorm aan van roodheid, puistjes of droge plekken.
Stress kan leiden tot een verhoogde afgifte van cortisol, een hormoon dat de huid kan ontsteken en bestaande aandoeningen zoals acne, eczeem en psoriasis kan verergeren. Stressuitslag komt het vaakst voor in het gezicht en de hals en op de borst en de rug.
Wat zijn externe oorzaken van stress?
Stresserende situaties kunnen zowel positief als negatief zijn. Dit zijn enkele voorbeelden van gebeurtenissen in je omgeving die stress kunnen veroorzaken:
- Grote veranderingen in je levenssituatie. Dit kunnen gewenste veranderingen zijn, zoals een huwelijk, de geboorte van een kind, de renovatie van een huis of een nieuwe uitdaging op het werk. Het kan ook om ongewenste veranderingen gaan, zoals een scheiding of een overlijden.
- De omgeving om je heen. Omgevingsinvloeden kunnen stresserend zijn, zoals fel geluid, blaffende honden, zoemende ventilatoren, felle zon of onweer.
- Onverwachte gebeurtenissen. Een nieuwe baas, waterschade in huis, een verhoging van de huur - al deze gebeurtenissen kunnen een stressreactie uitlokken.
- Werkgerelateerde gebeurtenissen. De meestvoorkomende stressfactoren op het werk zijn te veel werk, te veel e-mails, te veel vergaderingen, problemen met collega's of een veeleisende baas.
- Sociale situaties. Nieuwe mensen ontmoeten kan stresserend zijn, bijvoorbeeld bij een blind date. Andere sociale situaties kunnen ook stresserend zijn, zoals familiebijeenkomsten, samen tijd doorbrengen tijdens de vakantie of samen op reis gaan.
Wat zijn interne oorzaken van stress?
Wat zijn interne oorzaken van stress?
Stressreacties hangen niet alleen af van wat er in de omgeving, maar ook van wat er in het lichaam gebeurt. Wat één persoon stresserend vindt, kan voor een andere juist plezierig zijn. Wat er in de buitenwereld gebeurt, kan op verschillende manieren worden waargenomen.
Wat de zaken nog ingewikkelder maakt, is dat de hersenen geen onderscheid kunnen maken tussen daadwerkelijke gebeurtenissen en zaken waarvan men denkt dat ze zouden kunnen gebeuren. Dit wil dus zeggen dat het 'interne landschap' van gedachten en gevoelens een belangrijke rol speelt bij de stressreactie.
Dit zijn enkele voorbeelden van interne oorzaken van stress:
- Angsten. De meestvoorkomende angsten zijn de angst voor spreken in het openbaar en vliegangst.
- Moeite om met onzekerheid om te gaan. Niemand heeft totale controle over wat er in het leven gebeurt. Sommige mensen hebben meer moeite dan andere met situaties die onzekerheid meebrengen over wat er gaat gebeuren.
- Gedachten en percepties. Dit kunnen meningen, houdingen of verwachtingen zijn. Veel mensen beseffen niet hoezeer onze gedachten ons gedrag beïnvloeden.
Het goede nieuws is dat iedereen zijn gedachten kan beïnvloeden. Tegelijkertijd is het belangrijk om geduld te hebben met jezelf, want het kost tijd en moeite om sommige diepgewortelde angsten, aangeleerde gedragingen en verwachtingen te veranderen.

Meer lezen

Doktr is geen spoeddienst

De huisartsen via de Doktr-app kunnen alleen hulp bieden bij primaire medische of psychologische vragen die geen spoedeisende hulp of ziekenhuisopname vereisen. Indien je een dringende ziekenhuisopname nodig hebt, bel dan naar 112.